آزمایش آنالیز مدفوع ، آزمایشی است که بر روی نمونه مدفوع برای بررسی وضعیت دستگاه گوارش انجام می شود.

این شرایط می تواند شامل عفونت ( مثل انگل، ویروس و یا باکتری )، سوء جذب و یا سرطان باشد.

برای آنالیز مدفوع، نمونه مدفوع در یک ظرف تمیز جمع آوری می شود و به آزمایشگاه انتقال داده می شود.

در آزمایشگاه نمونه مدفوع زیر میکروسکوپ مورد بررسی قرار می گیرد و همچنین آزمایشات شیمیایی روی آن انجام می شود.

نمونه مدفوع از نظر رنگ، شکل، قوام و وجود موکوس مورد بررسی قرار می گیرد. ممکن است نمونه مدفوع برای بررسی وجود خون مخفی (OB)، چربی، فیبر غذا، صفرا، گلبول های سفید مورد آزمایش قرار بگیرد.

PH مدفوع نیز ممکن است اندازه گیری شود.

کشت مدفوع نیز برای بررسی عفونت ممکن است انجام شود.

علت انجام آزمایش آنالیز مدفوع چیست؟

آزمایش آنالیز مدفوع به دلایل زیر انجام می شود:

کمک به تشخیص بیماری های دستگاه گوارش، کبد و پانکراس . وجود آنزیم های پانکراس مثل تریپسین و الاستاز ممکن است در مدفوع به تشخیص بیماری پانکراس کمک کند.
کمک به تشخیص علت علایم گوارشی مثل اسهال، اسهال خونی، افزایش تولید گاز، تهوع، استفراغ، بی اشتهایی، نفخ، درد شکمی، گرفتگی و تب.
غربالگری سرطان کولون با بررسی خون مخفی.
بررسی وجود انگل مثل کرمک و یا ژیاردیا.
بررسی علت عفونت مثل باکتری، قارچ و یا ویروس.
بررسی عدم جذب مواد غذایی توسط دستگاه گوارش. برای این آزمایش تمام مدفوع به مدت ۷۲ ساعت جمع آوری می شود و سپس از نظر وجود چربی و فیبر مواد غذایی مورد بررسی قرار می گیرد. این آزمایش مجموعه ۷۲ ساعته مدفوع و یا آزمایش کمی مدفوع چرب نامیده می شود.
با پزشک خود در مورد نگرانی که در مورد آزمایش دارید صحبت کنید٬ احتمال خطر آن ٬نحوه انجام آزمایش یا نتایج احتمالی آزمایش. این کار به شما کمک می کند که اهمیت این آزمایش را متوجه شوید٬ (پر کردن فرم اطلاعات پزشکی).
آمادگی لازم برای انجام این آزمایش چیست؟

بسیاری از داروها می توانند نتیجه آزمایش را تغییر دهند. ممکن است نیاز باشد مصرف بعضی از داروهای خود را مثل آنتی اسید ها، داروهای ضد اسهال، داروهای ضد انگل، آنتی بیوتیک ها، مسهل ها و داورهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) به مدت ۱ تا ۲ هفته قبل از انجام آزمایش زآقطع کنید. باید پزشک را در مورد هر نوع دارویی که مصرف می کنید ( چه با نسخه چه بی نسخه ) مطلع سازید.

حتما موارد زیر را به پزشک اطلاع دهید:

اگر اخیرا عکس برداری با اشعه x انجام داده اید و از ماده باریوم استفاده کرده اید، باریم با این آزمایش تداخل دارد.
اگر اخیرا مسافرت خصوصا خارج از کشور داشته اید، این اطلاعات به پزشک در تشخیص نوع باکتری، قارچ و ویروس کمک می کند.
اگر نمونه مدفوع برای بررسی خون مخفی آزمایش می شود، لازم است بعضی از غذا ها را ۲ تا ۳ روز قبل از آزمایش مصرف نکنید و این بستگی به آزمایشی دارد که روی مدفوع انجام می شود.

این آزمایش را در زمان عادت ماهیانه و یا زمانی که خونریزی از هموروئید دارید، انجام ندهید.

نمونه مدفوعی که قرار است آزمایش شود، نباید با کاسه توالت تماس پیدا کند.

آزمایش آنالیز مدفوع چگونه انجام می شود؟

نمونه مدفوع در منزل، مطب پزشک، بیمارستان و یا کلینیک قابل جمع آوری است. اگر نمونه را در منزل جمع آوری کرده اید باید همان روز به آزمایشگاه منتقل کنید.

ممکن است نیاز باشد بیش از یک بار نمونه بدهید ( ۱ تا ۳ روز).

جمع آوری نمونه به شرح زیر است:

قبل از جمع آوری نمونه مدفوع، ادرار کنید تا نمونه مدفوع به ادرار آلوده نشود.
قبل از نمونه برداری از دستکش استفاده کنید. چون مدفوع حاوی میکروب است و می تواند باعث گسترش عفونت شود. بعد از در آوردن دستکش نیز دست های خود را بشوئید.
نمونه مدفوع را در ظرف خشک و بدون ادرار جمع آوری کنید.
هم نمونه جامد و هم مایع را جمع آوری کنید.
نمونه را از کاسه توالت جمع آوری نکنید.
نمونه مدفوع با دستمال توالت، صابون و آب تماس نداشته باشد.
بر روی ظرف نمونه اسم و مشخصات خود و تاریخ جمع آوری نمونه را بنویسید. از یک ظرف برای جمع آوری در هر روز استفاده کنید و جمع آوری تنها یک بار در روز انجام شود.
نمونه را در اولین فرصت به آزمایشگاه منتقل کنید.
اگر نمونه گیری مدفوع در مطب پزشک و یا بیمارستان انجام شده، ظرف مدفوع را در زیر صندلی توالت و یا لگن بیمار بستری قرار دهید.
اگر نمونه از نظر چربی مورد بررسی قرار می گیرد، باید ۳ روز متوالی نمونه گیری انجام شود. نمونه باید هر روز صبح جمع آوری شود. نمونه را در ظرف مخصوص قرار داده و در یخچال بگذارید.
اگر پسممکن از سفر به خارج از کشور علایم گوارشی داشتید، ممکن است نیاز باشد تا نمونه را به مدت ۷ تا ۱۰ روز جمع آوری کنید.
نمونه کودکان است از پوشک آن ها ( در صورتی که مدفوع حاوی ادرار نباشد) و یا از طریق لوله کوچکی که در مقعد قرار می دهند، جمع آوری شود.
گاهی اوقات نمونه از طریق سواب حاوی نگهدارنده از مقعد جمع آوری می شود. سواب را وارد مقعد می کنند، می چرخانند و سپس خارج می کنند و در ظرف تمیزی قرار داده و به آزمایشگاه منتقل می کنند.
بیمار در حین انجام آزمایش چه احساسی دارد؟

در هنگام جمع آوری نمونه مدفوع درد خاصی وجود ندارد ولی اگر یبوست دارید، ممکن است کمی دردناک باشد.

اگر پرسنل بیمارستان از سواب برای نمونه گیری استفاده کردند، ممکن است وقتی سواب در مقعد است کمی احساس ناراحتی و فشار بکنید.

خطرات آزمایش آنالیز مدفوع

مدفوع ممکن است حاوی میکروب باشد و می تواند باعث گسترش عفونت شود. در نتیجه شستن دست ها بعد از نمونه گیری اهمیت زیادی دارد.

نتایج آزمایش آنالیز مدفوع

آنالیز مدفوع آزمایشی است که کمک به تشخیص بیماری ها گوارشی می کند.

میزان طبیعی در جدول زیر ذکر شده است که مقادیر مرجع نامیده می شود و فقط برای راهنمایی است. این مقادیر از یک آزمایشگاه با آزمایشگاه دیگر متفاوت است٬ و آزمایشگاهی که شما مراجعه می کنید ممکن است میزان مقادیر نرمال آن با مقادیر این جدول متفاوت باشد.

جواب آزمایش باید میزان نرمالی را که آن آزمایشگاه استفاده می کند، داشته باشد. همچنین ٬ پزشک نتایج را بر اساس سلامتی و یا عوامل دیگر ارزیابی می کند. این به این معنا است که اگر جواب آزمایش خارج از میزان نرمال بود، ممکن است برای شما یا برای آن آزمایشگاه این میزان نرمال باشد.

آزمایش مدفوع طبیعی

مدفوع به نظر قهوه ای، نرم و با قوام مشخص است.
مدفوع خون، موکوس، چرک، باکتری مضر، ویروس، قارچ و انگل ندارد.
مدفوع شکل همانند تیوب دارد.
PH مدفوع ۷ تا ۷.۵ است.
مدفوع شامل کمتر از ۰.۲۵ گرم بر دسی لیتر قند به عنوان عامل کاهنده است.
مدفوع شامل ۲ تا ۷ گرم چربی در ۲۴ ساعت است.
آزمایش مدفوع غیر طبیعی

مدفوع سیاع، قرمز، سفید، زیر و یا سبز است.
مدفوع مایع و یا بسیار سفت است.
حجم مدفوع خیلی زیادی وجود ندارد.
مدفوع شامل خون، مخاط، چرک و باکتری ، ویروس و قارچ و یا انگل ها است.
مدفوع شامل سطوح پائین آنزیم ها است از جمله تریپسین، و یا الاستاز.
PH مدفوع کمتر از ۷ و یا بالاتر از ۷.۵ است.
مدفوع شامل ۰.۲۵ گرم بر دسی لیتر و یا بیشتر قند به عنوان عامل کاهنده است.
مدفوع شامل بیش از ۷ گرم در ۲۴ ساعت چربی است ( اگر دریافت چربی شما حدود ۱۰۰ گرم در روز باشد.)
بسیاری شرایط می تواند آنالیز مدفوع را تحت تاثیر قرار دهد. پزشک با شما در مورد نتایج غیر طبیعی که با علایم بالینی شما مرتبط باشد، صحبت می کند.
میزان های غیر طبیعی

افزایش میزان چربی در مدفوع ممکن است به دلایلی بیماری مثل التهاب پانکراس، بیماری سلیاک، سیستیک فیبروزیس و یا سایر ناهنجاری هایی که بر روی جذب چربی تاثیر می گذارند، باشد.
وجود مواد غذایی هضم نشده در مدفوع می تواند نشان دهنده ی التهاب پانکراس باشد.
پایین بودن میزان PH ممکن است به علت جذب ضعیف کربوهیدرات و چربی باشد. مدفوع با PH بالا ممکن است به دلیل التهاب روده (کولیت)، سرطان و یا مصرف آنتی بیوتیک باشد.
وجود خون در مدفوع ممکن است به دلیل خونریزی از دستگاه گوارش باشد.
وجود گلبول های سفید در مدفوع ممکن است به دلیل التهاب روده مثل اولسر کولیت و یا عفونت باکتریایی باشد.
روتاویروس ها شایع ترین علت اسهال در کودکان است. اگر اسهال وجود داشته باشد، آزمایشات مربوط به روتاویروس نیز انجام می شود.
چه عواملی بر روی نتیجه آزمایش تاثیر می گذارد؟

عللی که شما ممکن است نتوانید این آزمایش را انجام دهید و این که نتایج آزمایش ممکن است مفید نباشد، عبارتند از:

مصرف داروهایی مثل آنتی بیوتیک ها، داروهای ضد اسهال، باریم، بیسموت، آهن، اسید آسکوربیک، داروی ضد التهاب غیر استروئیدی و منیزیم.
آلوده شدن مدفوع به ادرار، خون قاعدگی، خون هموروئید و دستمال توالت.
عدم ارسال نمونه به آزمایشگاه در عرض ۱ ساعت.
بررسی ها و تفکرات

مدفوع ممکن است از نظر وجود خون مخفی مورد بررسی قرار بگیرد (OB).
آزمایش کشت مدفوع برای بررسی علت عفونت مثل باکتری، ویروس، قارچ و یا انگل انجام می شود.
آزمایش زمان ترانزیت روده برای کمک به پیدا کردن علت حرکت غیر طبیعی غذا در دستگاه گوارش انجام می شود.
آزمایش جذب دی گزیلوز به تشخیص مشکلات جذب روده کوچک کمک می کند. این آزمایش ممکن است زمانی که علایم سندرم سوء جذب مانند اسهال مزمن، کاهش وزن و ضعف حضور دارند، انجام شود.
آزمایش آنالیز مدفوع برای اندازه گیری میزان تریپسین و الاستاز که به عنوان آزمایش عرق برای تشخیص فیبروزکیستیک قابل اعتماد نیست.